ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ ΟΡΧΕΩΝ

Κατανοώντας την Κιρσοκήλη

Η κιρσοκήλη αποτελεί μία από τις πιο συχνές παθήσεις του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος και είναι η συχνότερη αναστρέψιμη αιτία ανδρικής υπογονιμότητας. Αν και συχνά δεν εμφανίζει εμφανή συμπτώματα, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη γονιμότητα και την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Για πολλούς άνδρες, μια διάγνωση κιρσοκήλης μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα προς την αποκατάσταση γονιμότητας και την ανακούφιση από ενοχλητικά συμπτώματα.

(πηγή: www.britannica.com)

Τι είναι η Κιρσοκήλη – Ανατομική Επεξήγηση

Η κιρσοκήλη είναι η κιρσοειδής διάταση των σπερματικών φλεβών που συνοδεύουν τον σπερματικό τόνο στον όρχι. Παρουσιάζεται όταν οι φλεβικές βαλβίδες δεν λειτουργούν σωστά, επιτρέποντας στο αίμα να παλινδρομεί και να λιμνάζει.

Αυτή η κατάσταση οδηγεί σε:

• Αύξηση της θερμοκρασίας του όρχεως κατά 2-2,5°C
• Διαταραχή της σπερματογένεσης λόγω του θερμού περιβάλλοντος
• Ενδεχόμενη ατροφία όρχεως σε μακροχρόνιες περιπτώσεις
• Διαταραχή στην παραγωγή τεστοστερόνης
• Συσσώρευση τοξικών ουσιών στον ορχικό ιστό

Η αριστερή πλευρά επηρεάζεται σε ποσοστό έως και 90%, λόγω της κάθετης εκβολής της αριστερής έσω σπερματικής φλέβας στη νεφρική φλέβα. Η αμφοτερόπλευρη κιρσοκήλη εμφανίζεται σε ποσοστό περίπου 15% των περιπτώσεων και συχνά σχετίζεται με σοβαρότερη επίδραση στη γονιμότητα.

Επιδημιολογία: Πόσο Συχνή Είναι η Κιρσοκήλη;

Η κιρσοκήλη αποτελεί μια εξαιρετικά συχνή πάθηση με σημαντικά επιδημιολογικά στοιχεία:

• Εμφανίζεται στο 15-20% του γενικού ανδρικού πληθυσμού
• Στους άνδρες με πρωτοπαθή υπογονιμότητα, το ποσοστό φτάνει το 35–40%
• Στη δευτεροπαθή υπογονιμότητα (άνδρες που έχουν ήδη τεκνοποιήσει αλλά αντιμετωπίζουν δυσκολία στην επόμενη σύλληψη), αγγίζει το 75–80%
• Συχνότερη ηλικία διάγνωσης: 15–25 ετών
• Εμφανίζεται σπανιότερα σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας (περίπου 1%)
• Στο 40% των ανδρών με κιρσοκήλη παρατηρείται προοδευτική μείωση της γονιμότητας με την πάροδο του χρόνου

Αίτια και Παθογένεια της Κιρσοκήλης – Αναλυτική Προσέγγιση

Η κιρσοκήλη προκαλείται από:

1. Ανεπάρκεια των φλεβικών βαλβίδων που επιτρέπει την παλινδρόμηση αίματος
2. Ανατομικές ανωμαλίες, όπως η κάθετη εκβολή της αριστερής φλέβας στη νεφρική φλέβα (γωνία 90°)
3. Συμπίεση φλεβών (π.χ. φαινόμενο καρυοθραύστη, όπου η αριστερή νεφρική φλέβα συμπιέζεται μεταξύ αορτής και άνω μεσεντέριας αρτηρίας)
4. Ανεπαρκής φλεβική αποχέτευση, κυρίως αριστερά
5. Γενετική προδιάθεση – συχνά παρατηρείται οικογενής εμφάνιση
6. Συγγενείς ανωμαλίες του φλεβικού δικτύου στην περιοχή

Σε σπάνιες περιπτώσεις (2-3%) μπορεί να είναι δευτεροπαθής, λόγω όγκου νεφρού ή οπισθοπεριτοναϊκής μάζας που εμποδίζει τη φλεβική ροή, γι’ αυτό η διερεύνηση περιπτώσεων δεξιάς κιρσοκήλης είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Συμπτώματα της Κιρσοκήλης – Προειδοποιητικά Σημάδια

Η κιρσοκήλη συχνά είναι ασυμπτωματική (έως και στο 40% των περιπτώσεων), αλλά μπορεί να προκαλέσει:

• Αίσθημα βάρους ή τραβήγματος στον όρχι, ιδιαίτερα μετά από παρατεταμένη ορθοστασία
• Διόγκωση του οσχέου, ειδικά σε όρθια θέση ή μετά από σωματική άσκηση
• Άλγος (πόνος) στον όρχι, που επιδεινώνεται μετά από:
  • Παρατεταμένη ορθοστασία
  • Άσκηση
  • Σεξουαλική δραστηριότητα
• Ορατές ή ψηλαφητές φλέβες, περιγραφόμενες συχνά ως «σακούλι με σκουλήκια»
• Ατροφία όρχεων σε προχωρημένες περιπτώσεις (μείωση μεγέθους)
• Αίσθημα καύσου στην περιοχή του οσχέου
• Υπογονιμότητα – συχνά πρώτη εκδήλωση σε ασυμπτωματικούς ασθενείς
• Ψυχολογική επιβάρυνση λόγω ανησυχίας για τη γονιμότητα και τη σεξουαλική λειτουργία

Ταξινόμηση της Κιρσοκήλης κατά Βαρύτητα – Διαγνωστική Προσέγγιση

Η σοβαρότητα της κιρσοκήλης δεν σχετίζεται πάντα άμεσα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων ή την επίδραση στη γονιμότητα. Ακόμη και υποκλινικές μορφές μπορεί να προκαλέσουν σημαντική επίδραση στην ποιότητα του σπέρματος.

Επιπτώσεις της Κιρσοκήλης στη Γονιμότητα – Αναλυτικά Δεδομένα

Η κιρσοκήλη επηρεάζει τις βασικές παραμέτρους του σπέρματος με τους εξής τρόπους:

• Συγκέντρωση σπερματοζωαρίων:
  • <20 εκατ./ml στο 65% των περιπτώσεων
  • Προοδευτική μείωση 2-10% ετησίως χωρίς θεραπεία
• Κινητικότητα σπερματοζωαρίων:
  • Μειωμένη στο 90% των περιπτώσεων
  • Συχνά <40% προωθητική κίνηση (φυσιολογική >50%)
• Μορφολογία:
  • Αυξημένες ανωμαλίες σπερματοζωαρίων κατά Kruger
  • Συχνές μορφολογικές ανωμαλίες κεφαλής και ουράς
• Κατακερματισμός DNA σπερματοζωαρίων:
  • Αυξημένος έως και 30-40%
  • Σχετίζεται με αποτυχία γονιμοποίησης και αυξημένες αποβολές

Σημαντικό: Όσο πιο έγκαιρη είναι η θεραπεία, τόσο πιο αναστρέψιμες είναι οι βλάβες. Η επέμβαση πριν την ηλικία των 30 ετών έχει τα καλύτερα αποτελέσματα για την αποκατάσταση της γονιμότητας.

Διάγνωση της Κιρσοκήλης – Σύγχρονη Διαγνωστική Προσέγγιση

Η σωστή και έγκαιρη διάγνωση της κιρσοκήλης περιλαμβάνει:

1. Λεπτομερές ιατρικό ιστορικό:
   • Συμπτώματα πόνου ή δυσφορίας
   • Προβλήματα γονιμότητας
   • Προηγούμενη απόκτηση παιδιών (πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής υπογονιμότητα)
   • Οικογενειακό ιστορικό
2. Κλινική εξέταση (σε ύπτια & όρθια θέση + δοκιμασία Valsava):
   • Ψηλάφηση σπερματικού τόνου και οσχέου
   • Εκτίμηση μεγέθους και σύστασης όρχεων
   • Αναζήτηση “σακουλιού με σκουλήκια” σε όρθια θέση
3. Έγχρωμο Doppler υπερηχογράφημα οσχέου:
   • Φλεβική διάμετρος >3 mm (παθολογική)
   • Ανίχνευση παλινδρόμησης αίματος
   • Μέτρηση όγκου όρχεων (φυσιολογικά 15-25 ml)
   • Εκτίμηση παρεγχυματικής ομοιογένειας
4. Σπερμοδιάγραμμα:
   • Εκτίμηση γονιμότητας και βασικών παραμέτρων σπέρματος
   • Δύο δείγματα με μεσοδιάστημα 2-3 εβδομάδων για αξιόπιστα αποτελέσματα
5. Συμπληρωματικές εξετάσεις (κατά περίπτωση):
   • Ορμονικός έλεγχος (FSH, LH, Τεστοστερόνη, Προλακτίνη)
   • Έλεγχος DNA κατακερματισμού σπέρματος
   • Οξειδωτικό στρες σπέρματος (ROS)
   • Εξετάσεις απεικόνισης κοιλιάς (επί υποψίας δευτεροπαθούς κιρσοκήλης)

Πότε Απαιτείται Θεραπεία της Κιρσοκήλης;

Η θεραπεία της κιρσοκήλης συνιστάται όταν:

• Υπάρχει υπογονιμότητα και παθολογικό σπερμοδιάγραμμα
• Εντοπίζεται πόνος ή δυσφορία που επηρεάζει την καθημερινότητα
• Υπάρχει ατροφία όρχεων ή εξελισσόμενη επιδείνωση στο μέγεθος (>20% διαφορά μεταξύ των δύο όρχεων)
• Η κιρσοκήλη είναι κλινικά εμφανής (βαθμού 2 ή 3)
• Υπάρχει προοδευτική επιδείνωση των παραμέτρων του σπέρματος
• Σε εφήβους με διαφορά μεγέθους όρχεων
• Σε περιπτώσεις αμφοτερόπλευρης κιρσοκήλης με επηρεασμένη γονιμότητα

Εξατομικευμένη προσέγγιση: Η απόφαση για θεραπεία πρέπει να λαμβάνεται μετά από λεπτομερή αξιολόγηση του ασθενούς, συνεκτιμώντας την ηλικία, τα συμπτώματα, την επιθυμία τεκνοποίησης και άλλους παράγοντες υπογονιμότητας.

Θεραπευτικές Επιλογές για την Κιρσικήλη – Σύγκριση Μεθόδων

1. Μικροχειρουργική Υποσπερματική Απολίνωση Κιρσοκήλης

• Μέθοδος εκλογής διεθνώς (gold standard)
• Χρήση μικροσκοπίου για μεγέθυνση 8-15x
• Πλεονεκτήματα:
  • Χαμηλό ποσοστό υποτροπών (<5%)
  • Λιγότερες επιπλοκές (<1% υδροκήλη)
  • Διατήρηση αρτηριακής και λεμφικής ροής
  • Ταχύτερη ανάρρωση (5-7 ημέρες)
  • Βελτιωμένα αποτελέσματα γονιμότητας (έως 70%)
  • Ελάχιστος μετεγχειρητικός πόνος

2. Λαπαροσκοπική ή Κλασική Ανοικτή Χειρουργική Κιρσοκήλης

• Εναλλακτικές μέθοδοι σε επιλεγμένες περιπτώσεις
• Μειονεκτήματα:
  • Υψηλότερο ποσοστό επιπλοκών (5-10%)
  • Υψηλότερο ποσοστό υποτροπών (10-15%)
  • Αυξημένος κίνδυνος βλάβης σπερματικής αρτηρίας

3. Εμβολισμός Σπερματικών Φλεβών (Αγγειοχειρουργική Τεχνική Κιρσοκήλης)

• Μη επεμβατική προσέγγιση
• Πλεονεκτήματα:
  • Αποφυγή αναισθησίας
  • Ταχεία ανάρρωση (1-2 ημέρες)
• Μειονεκτήματα:
  • Υψηλότερο ποσοστό υποτροπών (15-20%)
  • Έκθεση σε ακτινοβολία
  • Τεχνικές δυσκολίες σε ορισμένες ανατομικές παραλλαγές

4. Συντηρητική Θεραπεία Κιρσοκήλης

• Αντιφλεγμονώδη φάρμακα για ανακούφιση συμπτωμάτων
• Αντιοξειδωτικά συμπληρώματα (βιταμίνη E, C, Ψευδάργυρος, Σελήνιο)
• Υποστηρικτικό εσώρουχο (scrotal support)
• Αποφυγή παρατεταμένης ορθοστασίας