Τι είναι Νυκτουρία; Ποιές είναι οι αιτίες της νυχτερινής ούρησης; Ποιά είναι η αντιμετώπιση της νυκτουρίας;

Η νυκτουρία ορίζεται ως η ανάγκη διακοπής του ύπνου μία ή περισσότερες φορές κατά τη διάρκεια της νύκτας προκειμένου να πραγματοποιηθεί ούρηση.

Πρόκειται για σύμπτωμα που, αν και συχνά παραγνωρίζεται, σχετίζεται με σημαντική έκπτωση της ποιότητας ζωής, αυξημένο κίνδυνο πτώσεων, κατακερματισμό του ύπνου, και σε ορισμένες περιπτώσεις, υποκρύπτει παθολογικά νοσήματα.

Αιτιολογική ταξινόμηση

Η νυκτουρία μπορεί να αποδοθεί σε μία ή περισσότερες παθοφυσιολογικές καταστάσεις. Τα κυριότερα αίτια είναι:

1. Νυκτερινή πολυουρία

Σχετίζεται με υπέρμετρη παραγωγή ούρων κατά τη διάρκεια του ύπνου, ανεξαρτήτως ημερήσιας διούρησης.

Συνηθέστερα αίτια:

• Μειωμένη νυκτερινή έκκριση αντιδιουρητικής ορμόνης (ADH)
• Καρδιακή ανεπάρκεια, με ανακατανομή υγρών σε ύπτια θέση
• Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
• Διαβήτης (σακχαρώδης ή άποιος)
• Υπνική άπνοια (βλ. παρακάτω)
• Λήψη διουρητικών αργά το απόγευμα
• Υπερβολική κατανάλωση υγρών/καφεΐνης το βράδυ

2. Μειωμένη λειτουργική χωρητικότητα της κύστης

Οφείλεται σε ανατομικούς ή λειτουργικούς περιορισμούς της ουροδόχου κύστης:

• Υπερδραστήρια κύστη
• Καλοήθης υπερπλασία προστάτη
• Χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις της κύστης
• Νευρογενείς διαταραχές της ούρησης

3. Διαταραχές ύπνου

Οι διαταραχές του ύπνου αναγνωρίζονται πλέον ως ανεξάρτητος παθογενετικός παράγοντας νυκτουρίας. Συγκεκριμένα:

Αποφρακτική υπνική άπνοια (Obstructive Sleep Apnea – OSA)

Η OSA αποτελεί μία από τις σημαντικότερες συσχετιζόμενες καταστάσεις. Κατά τη διάρκεια επεισοδίων άπνοιας, η αρνητική ενδοθωρακική πίεση και η υποξαιμία οδηγούν σε:

• Αύξηση της έκκρισης νατριουρητικού πεπτιδίου τύπου Β (BNP)
• Αναστολή της αντιδιουρητικής ορμόνης
• Αύξηση της παραγωγής ούρων κατά τη διάρκεια της νύχτας

Επιπλέον, η διακοπή του ύπνου σε ασθενείς με άπνοια οδηγεί σε ψευδή αίσθηση ανάγκης για ούρηση, ακόμα και όταν η κύστη δεν είναι πλήρης.

Η διάγνωση τίθεται με πολυυπνογραφία, και η θεραπεία με συσκευή θετικής πίεσης CPAP έχει αποδειχθεί ότι μειώνει σημαντικά τη συχνότητα νυκτερινών ουρήσεων σε ασθενείς με OSA.

Άλλες διαταραχές ύπνου

• Αϋπνία
• Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών
• Νυχτερινές αφυπνίσεις λόγω άγχους ή κατάθλιψης

Οι καταστάσεις αυτές, όταν συνοδεύονται από μη λειτουργικό κατακερματισμό του ύπνου, ενδέχεται να ευθύνονται για δευτερογενή νυκτουρία.

4. Μεικτού τύπου αιτιολογία

Πολλοί ασθενείς, ιδίως ηλικιωμένοι, εμφανίζουν συνδυασμό των παραπάνω παθοφυσιολογικών μηχανισμών.

Θεραπευτική προσέγγιση

Η θεραπεία είναι εξατομικευμένη, και βασίζεται στην αιτιολογική διερεύνηση του συμπτώματος.

Γενικά μέτρα:

• Περιορισμός υγρών πριν την κατάκλιση
• Αποφυγή καφεΐνης και αλκοόλ
• Ανακατανομή υγρών (ανύψωση κάτω άκρων το απόγευμα)

Φαρμακευτική αγωγή:

• Δεσμοπρεσσίνη σε νυκτερινή πολυουρία
• Αντιχολινεργικά ή β3-αγωνιστές σε υπερδραστήρια κύστη
• Α-αποκλειστές και αναστολείς 5-α-αναγωγάσης σε υπερπλασία προστάτη
• Θεραπεία OSA με CPAP, όπου ενδείκνυται, με εντυπωσιακή βελτίωση της νυκτουρίας σε πολλές μελέτες

Αντιμετώπιση διαταραχών ύπνου

• Παραπομπή σε ειδικό ιατρό ύπνου
• Πολυυπνογραφία όπου κρίνεται απαραίτητο
• Φαρμακολογική ή γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία για αϋπνία ή σύνδρομα ανήσυχων άκρων

Συμπεράσματα

Η νυκτουρία αποτελεί σύμπτωμα με σύνθετη παθογένεια, το οποίο ενδέχεται να αντανακλά τόσο ουρολογική δυσλειτουργία όσο και συστηματικές διαταραχές. Η αποφρακτική υπνική άπνοια και άλλες διαταραχές του ύπνου έχουν αναγνωριστεί ως σημαντικοί παράγοντες που απαιτούν ενεργή αναζήτηση και θεραπευτική αντιμετώπιση. Η ολιστική και αιτιολογικά προσανατολισμένη προσέγγιση παραμένει θεμέλιο για την επιτυχή διαχείριση της νυκτουρίας.